Sociale veiligheid

Grensoverschrijdend gedrag – of ongewenst gedrag – is bijvoorbeeld:

Beledigen, Pesten, Discrimineren, Geld stelen, Bedreigen, Roddelen, Uitsluiten, Seksueel grensoverschrijdend gedrag, Mishandelen.

Dat is natuurlijk heel breed. Je kunt het onthouden als gedrag dat vervelend of schadelijk is voor iemand. Het gedrag van iemand dat door de ander als ongewenst wordt ervaren. Zelfs als de ander dat niet zo bedoelt! Je kunt het herkennen door jezelf de volgende vragen te stellen:

Checklist

• Is er sprake van wederzijdse toestemming?
• Is er sprake van vrije wil?
• Is er sprake van gelijkwaardigheid (en heeft de één niet meer macht dan de ander)?
• Is het gedrag passend bij de leeftijd of het niveau?
• Is het gedrag passend bij de situatie?
• Is er sprake van voldoende zelfrespect bij de mensen die hierbij betrokken zijn?
• Hoe maak je ongewenst gedrag bespreekbaar?

Maak iemand (of een groepje mensen) verantwoordelijk voor dit thema.

Heb het er regelmatig over, bijvoorbeeld tijdens de ALV, bestuursvergadering, het vrijwilligersoverleg, een teammeeting, vrijwilligersbijeenkomst etc.

Houd je communicatie positief, richt je op gewenst gedrag.

Maak van het thema veiligheid een vast item in je nieuwsbrief. Doe dit door tekst en plaatjes te laten zien.

Bespreek gewenst gedrag bij start van nieuwe leden of vrijwilligers.

Deze 5 stappen gaan je helpen om de sociale veiligheid binnen jouw vrijwilligersorganisatie of vereniging zo goed mogelijk te regelen. Je kunt het nooit uitsluiten, maar je kan er wel alles aan doen om het zo goed mogelijk proberen te voorkomen.

1. Vul checklist risicofactoren in. Hiermee bepaal je hoe veilig jullie organisatie is. Daarna weet je waar nog aan gewerkt moet worden.
2. Stel een aanname beleid op. Hierin zet je in ieder geval het volgende: Er vindt een gesprek plaats. De vrijwilliger heeft een VOG heeft als deze werkt met kwetsbare doelgroepen. Hieronder vallen ouderen, kinderen/ jongeren en mensen met een beperking. Denk ook aan personen die binnen je organisatie verantwoordelijk zijn voor financiële zaken en geld.
3. Stel een gedragscode en/of omgangsregels op. Hierin zet je wat wel en wat geen wenselijk gedrag is.
4. Bespreek de gedragscode en/of omgangsregels als er een nieuwe vrijwilliger start. Laat ze dit ook ondertekenen.
5. Maak afspraken wat je doet als er ongewenst gedrag is. Stel een klachtenregeling op.

Is er toch ongewenst gedrag? Ga met elkaar het gesprek aan. Let op dat iedereen er zich aan de regels houdt.

VOG staat voor Verklaring Omtrent Gedrag.

Het is een verklaring waaruit blijkt dat iemand geen strafblad heeft. Of iemand heeft wél een strafblad, maar dat heeft verder geen invloed op het doen van een bepaalde taak. Dit is belangrijk bij vrijwilligerswerk met kwetsbare mensen, zoals:

ouderen, kinderen of mensen met een beperking.

Voor sommige functies of taken kun je een VOG (laten) aanvragen. Denk hierbij aan: een penningmeester die met geld in aanraking komt. Of functies zoals trainers, activiteitenbegeleiders of een maatje van iemand. Zij werken met de kwetsbare mensen.

Zowel cliënten als vrijwilligers kunnen kwetsbaar zijn! Dit werkt dus beide kanten uit. Vrijwilligersorganisaties die werken met kwetsbare mensen kunnen gebruik maken van de regeling Gratis VOG.

Gratis VOG aanvragen

Let op: een VOG is geen oplossing tegen grensoverschrijdend gedrag. Het kan wel helpen. Een VOG is gratis voor vrijwilligersorganisaties. Dus er is eigenlijk geen reden om ze niet aan te vragen. Voorkomen is beter dan genezen!

Wil je weten hoe je een VOG aanvraagt? Op het Ministerie van Volksgezondheid kun je informatie ophalen over de Gratis VOG regeling. Zie informatie "alle documenten op een rij"

Heb jij één centraal aanspreekpunt voor leden en vrijwilligers? VCP staat voor vertrouwenscontactpersoon. Dit is iemand waar mensen terecht kunnen als ze vragen hebben. Of als ze zich zorgen maken over grensoverschrijdend gedrag. Zo laat je als organisatie zien dat je sociale veiligheid belangrijk vindt.

Een interne vertrouwenscontactpersoon is het eerste aanspreekpunt. Vrijwilligers, leden, ouders en betrokkenen kunnen bij deze persoon terecht voor een vertrouwelijk gesprek. Ben je vertrouwenscontactpersoon? Maak jouw rol in het gesprek gelijk duidelijk. Vertrouwelijkheid staat voorop. Is er iemand in gevaar? Dan is het misschien nodig om een melding te doen bij een professionele instantie.

Lees hier meer over de taken en verantwoordelijkheden van een interne VP.

Tip: kies zowel een een man als vrouw als vertrouwenscontactpersoon. Niet iemand binnen het bestuur of in een directe leidinggevende rol! Een vertrouwenscontactpersoon geeft (on)gevraagd advies aan het bestuur en de vrijwilligers die zich bezig houden met sociale veiligheid.

Heeft iemand binnen jouw organisatie interesse in de rol van vertrouwenscontactpersoon?

Bied ze kosteloos de cursus van M-Pact aan!

De vertrouwenscontactpersoon (foto + contactgegevens) moet altijd zichtbaar zijn binnen de organisatie. Dit kan via de nieuwsbrief, op het memobord, in het vrijwilligerscontract, op de website, enzovoorts.

Als vrijwilligersorganisatie blijf je verantwoordelijk!

Je bent aansprakelijk voor een aantal dingen die vastgelegd zijn in de Nederlandse wet- en regelgeving.

Denk aan de ARBO (veilig en gezonde werkomgeving), de privacy wetgeving AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming) en je moet als organisatie verzekerd zijn.

Kijk op de pagina "M-Pact voor organisaties", wet- en regelgeving als je hier meer over wilt weten.

M-Pact organiseert workshops en trainingen voor vrijwilligersorganisaties en vrijwilligers. Ook op het thema sociale veiligheid. Meld je aan!

Meer informatie? Neem gerust contact met ons op.